omladh

‘anpossybyl.’ kyns trevor a wrussa goslowes yn town, mes henna o re wokki. ev a dalghennas an daras na ha’n igori ledan rag diskwedha an fos yeyn ha kales yn-mes. ‘ty ny welas dha hwoer dhe vos der an daras ma! gow osta!’ ev a assaya dhe’s dalghenna mes sara a skrijas arta yn ughel, ha gras ow dalghanna bregh an maw ow karma, ‘na wra’s gweskel! na wra a’s gweskel, ty vilus!’
yn pols na klywes veu daras an chi, ha kammow yn skotchforth yn-dann, ha lev aga mamm ow kelwel dhedha. ‘pyth yw kamm gansowgh, ha hwi owth omladh kepar hag avleythysyon yowynka heb kortesi! pyth a hwarvos?’
ow skrija hwath, sara a welas hy chons a dhiank dh’y breder serrys, ha diyskinna an gradhow dh’y mamm yn unn poenya. gras a sywya a-dhesempis, ow krija bos trevor ow assaya dhe weskel sara. yth esa trevor orth penn an gradhow, ankablus despitys war y enep.
‘gweskel dha hwoer vyghan?’ yn-medh aga mamm dhe drevor der tros an gevellesow. ‘pyrag?’
‘ny assayav dh’y gweskel. ny assayav marnas hy dalghenna. gow yw. gow yw an diw.’ hemma a gorra an mowesi yn unn skrija arta.
‘na wra garma yn par na, ow mab,’yn-medh an vamm yn tynn. ‘lemmyn, gas agas son, a vowesi, mar pleg. trevor, gwra diyskinna rag ow weres gans an liv. divlas yw agas fara. serrys ov vy.’ hi a dreylas troha’n gegin. yth esa nebes fardellow gensi, yga mysk hy hystenn liwyow hag y paper ha pynsel. mes kyns hi dhe vos y’n gegin, yth esa an gevellesow owth assaya dhe gewsel warbarth, hag arta a leveris: ‘ogh, gasowgh dhowgh euthek son. gasowgh vy dhe brederi! gwra gortes mar pleg. y fynnav esedha war gador kyns. ena goslowes dhowgh yth allav vy.’ ow treylyans arta hi a viras yn skav orth trevor ha’y gwel a wrug ughelhe troha penn an gradhow, ha hi a leveris yn lev moy guv, ‘hou, a lenda. deus omma. liv byghan yma genev rag oll. ni a wra gul pott a de. trevor, an blatyow, mar pleg, kuv.’
ena orth penn an gradhow, a’y sav attes ha minhwerthin yn lowen, yth esa glenda, glyb hy gols ha mantell-nos hy mamm, mar usadow. re marthys veu an fleghes oll dhe leverel. warbarth y’n gegin, yth esons i ow mires orth lymnans aga mamm, owth y lawa yn fansi veur, rag pur dha ova, ha pur deg. yth esa kammow byghan, mes ass o an mor bywek, movyans an mordonnow, dell heveli, ow klyttra gans pub lyw oll a las hag a arghans, hag an gwel dien gorowrys yn teg gans golow an howl. ‘ogas ha da lowr rag gorra yn gerthji,’ yn-medh hi. y fydh pub lymnans nowydh gwell, dell waytyav. y fydh arghans ow tos dhyn, martesan.’
hag yn mysk an liv hag an lymnans, nyns esa chons dhe leverel travydh dh’aga mamm yn kever omgeles glenda. martesan ankevis berr-dermyn an gevellesow a wrug, mes troblys o trevor. ny vynnas derivas yn y gever orth y vamm, ny wodhya pyrag.

skrija.

berr dermyn yth esa an dew flogh warbarth yn skotchfordh yn-dann ow goslowes dhe’n taw prederus a-ugh. wortiwedh, ha sara ogas hag yskynna rag hwithra hy hwoer, klywys veu tros a gammow war an leur ha gwelys veu an evelles gellys orth penn an gradh. gwynn hy enep hag ownek hy dewlagas.
ny vynna diyskynna, mes a hwystra yn ughel, krenek hy lev, ‘dewgh omma…yn skav!’ ha mires troha’n stevell omwolghi.
yth esa trevor ha gras a-ugh a-dhesempis, ha sywya aga hwoer yowynk dhe’n daras igor dhe’n stevell omwolghi. sara a boyntyas dhe dharas arall orth penn an stevell. igor tamm vyghan o. ny ylli sara kewsel, mar ownek o hi. trevor a’s herdhyas a-denewenn ha mos yn unn poenya a-hys an stevell rag dalghenna amal an daras, ha’n igeri yn ledan. gwelys o fos yeyn, kales ha meynek chi nessa herwydh usadow. gras a skrijas, ha sara, hag hi owth omgudha war hy lergh, a skrijas kekeffrys heb konvedhes prag y skrijas.
tardhas trevor a wrug. serrys, garmas a wrug dhe sara: ‘prag y skrija? ny welav travydh mann.’
‘mes yth esa hy ena,’ a worthybis an flogh, ow talleth dhe oela. ‘my a’s gwelys. hi eth yn-mes der an doras na !’
‘dres an doras ma? ty wokki! playn a welys yw ny hyllir denvydh mos der an doras ma. yma fos a garrek gales ena. ’
an flogh a dalghennas maystri orth hy own, hag assaya dhe gonvedhes. moy guv o hy hwoer, ow leverel, ‘martesan ty a brederas ty dhe welas glenda, mes nyns esa travydh saw hy dillas. ottensi, war amal an badh. martesan movys gans an gwyns veu ha ty a’s gwelas. kepar ha denvydh ow movya hevelsa henna.’
mes travydh henna a wrug marnas dasdhalleth oelans an vowes vyghan. ‘glenda a wrug vy gweles,’ hi a skrijas.
‘a sara, gwra omdhiserri, mar pleg,’ yn-medh trevor. ‘gas dha son!’
‘ty ny wra krysi dhymm, ha gwir yw!’ hi a worthybis yn unn skrija, hy lev owth omughelhe kepar ha tros gwyns tewedh war an mor. ‘ hi eth der an daras na.’
‘mes ny hyllir…’ assayas gras arta. mes yth esa hi ynwedh owth oela hwath, meur hy own honan, ha ny via hy lavar penn-fol gweres hy gevelles mann.
‘pandr’a a wre hi kwiska? yma hy dillas war amal an badh. noedh o hi, dell hevel. a wrug hi gwiska travydh?’ trevor a ogas ha maystras y goler ken ve meur y galetter.
‘yth esa dhedhi gwiskas.’
‘py par gwiskas?’
an vowes a skruthas, hag yn-medh hi, ‘mantell-nos velyn mamm. hi a’s gwisk yn fenowgh.’
‘pleth esa hi hag ty dh’y gweles kyns?’ a wovynnas trevor.
sara a terlenkas, lehys hy skrija ha’y breder kottha owth hy goslowes wortiwedh. yn lent a dhallethas hi, ow terlenkes menowgh, ha skavhe hag hy pesyas. ‘rag pisya dos omma my a wrug, mes yth esa an daras degys hag yth esa trosyow y'n stevell omwolghi. my a wovynnas pyw esa ena, mes nyns esa gorthyp mann dhiworti. rag henna, my a grysi bos glenda ena, rag treweythyow ny worthyp hi denvydh, hag hi yn hi bys arall. ter ow edhomm dhe bisya ha my a wrug igeri an daras. ny vern dhymm po dhe lenda. mes yn badh nyns esa hi. hi a wrug donsya noedh war an strel y’n taw an stevell, ow kana y’n unn hwystra pur gosel. my a wrug mos dhe’n privedh, ha hi ny’m gwelas, dell heveli. a-dhesempis, hi a hedhi hag omwiskas yn mantell-nos velyn mamm yn skav. ena hi a igoras an daras na ha mos yn-mes.’

gwithans an stevell omwolghi.

hwithra an chi dien a wrussons an fleghes, ha’n stret yn mes kekeffrys, mes ny allons i kavoes aga hwoer varyes. martesan hi re wrussa mos dhe’n treth dhe kavoes hi mamm. sara a boenyas dhe’n treth ha gweles hy mamm a’y sav yn unnigeth orth amal an mor, heb glenda.

nyns esa hy mamm pell dhiworti, mes ha’y dewlagas orth hy havoes y heveli dhedhi hy dhe vos pur pur bell dhiworti, kepar dell hi dhe vos yn bys erell. berrdermyn yth esa an vowes bhyghan kepar ha dalghennys, hag entra hy mamm ha’y honan yth esa raw ankoth. y’n pols na hi a klywas raw entra hy mamm ha’n gorwel, esa ynwedh raw gans an bys arall na esa mar koynt ha ankoth.

hi an jevo own, mes byttegyns, hokya a wrug kyns ervira gasa hy mamm ena heb hy ankresya. martesan glenda re dehwelas tre. wortiwedh hi a boenyas tre, ha metya orth gras ha trevor yn-mes aga chi. ny re wrussons i kavoes glenda hwath.

troblys ens i, mes gras a leveris, ‘hi re dhehweles tre hy honan pub torn arall. res yw marnas gortos.’

‘gwren kavoes li,’ yn-medh sara.

‘dar!’ yn-medh trevor. ‘ny wrugavy y bareusi. yma padell-dhorn a losow war moes y fynnen kegi, mes re dhiwedhes yw lemmyn. pyth dhe wul? baramanenn? prena pastiow?’

‘nyns eus bara lowr rag baramanenn. gwren prena pastiow,’ yn-medh gras.

‘gwrewgh gortos a-ji. my av dhe’n gwerthji.’ hag ev ow treylya ha kerdhes dhe ves in skav, ev a leveris yn-wedh yn ughel, ‘gwrewgh gwitha an stevell omwolghi! hy havoes ena kyns a wrusson ni wosa…’ mes ev a hedhis ena, ow prederi yth esa dus erell y’n stret orth y glywes. poenya a wrug dhe’n popti.

mos a-ji y hwrussons an gevellesow. yeyn re wrussa mos ha bos an ti, ha res o gul pot arall. ‘ke a-ugh ha gwitha an stevell omwolghi,’ yn-medh sara. ‘my gwrav an ti.’

gras yskynna an gradh ha sedhes war an leur rag gortos. y hwrussons eva an dhiw vires aga thi warbarth, a-dal daras degys an stevell omwolghi. mar kwrella glenda dehweles, hag assaya dhe mos dhe’n stevell omwolghi, res o dhedhi tremena an skotchfordh na, ha passya an gevellesow. ena y fien wodhvos an fordh hi dhe tremena rag diank ha dehweles. ny troblys ens i: sur ens i y dehwelsa aga hwoer varyas keper dell dehwelas hi pub torn kyns. i gwarions kartennow rag spena an termyn yn lowen lowr.

wortiwedh, klywys veu tros trevor esa ow dehweles tre gans an pastiow. sara a boenyas yn-dann rag metya orto, mes gras hokyas war benn an gradh hag ervira dhe vires yn skav unnweyth arall war an stevell omwolghi.

yth esa trevor seulabrys y’n gegin ha sara ow trehedhi ena. ‘ni a wrug potti arall,’ yn-medh hi.

‘splann! pur skwith ov vy!’ yn-medh trevor. yth esa tesenn dhyenn vyghan rag pub den oll rag dybri gans y basti. ev a’s gorra war an voes, heb platyow, ha govynnas, ‘ple ma gras?’

‘hi a dheu. a dheudh jy, a ras?’ mes nyns esa worthyp. ‘ras? deus yn rag!’ mes yth esa taw a-ugh.

lymna an mor

ken vo yeyn lowr an gewer, yth esa hwath niver a havysi war an treth pan wre aga mamm, rowena hy hanow, a’y sav orth amal an mor ow mires orth an gorwel. gensi, yn-dann hy bregh, yth esa kystenn a dhaffar rag lymna, neb hi re brenas myttinweyth rag diserri desedhans a wre gwethhe a-gynso.

y fien dybyans gokki orth hy hyga a wre nebden ow mires orti ha hi ow kerdhes dhe’n treth, nebden a ylli derivas orth an soedhogoleth seweni yn kever hy fara koynt a-ban goll hy gour.

martesan nyns o an dybyans na mar gokki. yth esa nebes mammow yn hy stret a wre ow mires skav war euryow orth fleghes pub teylu oll y’n stret – a-barth dyw, y fia hi hy honan y’ga mysk nans o berr dermyn – a wre lemmyn ow mires treweythyow orth hy teylu hy, dell grysi.

bysi o dhedhi gul neppyth rag heveli dhe welhe ha’y hynvann naturel owth omdhiserri. ervira re wrussa dhe lymna.

pub myttin ha hi ow mos dhe’n treth hi a wre kerdhes a-dherag lies gwerthji rag havysi, y’ga mysk re neb a wrens ow kwertha lymnow a’n morrep, po a’n dre hy honan, lymnys gans lymnoryon teythyek.

y karen hi prest art a-ban hi dhe vos mowes, ha wodhvos hi honan dhe vos roasek. yn fenowgh yn termyn moy lowen eus passyes, hi re prederas hi dhe vynnes mos ha bos lymner ha’n fleghes tevys. yth esa pygans rych rag lymner sley y’n dre na. ytho, war hy forth dhe’n treth, hi re entras gwerthji lyvrow ha prena an daffar.

ankevys ova y’n pols ma, hag rowena ow hwythra an mor. gell o hy enep gans an howl, hag yn despit dh’y preder down, glan y weles yn hy dewlagas, yowynk a heveli hi.

yn fenowgh ny wre hi perthi kov dybri, marnas y’n gorthuger, pan wre hi re skwith ha re bysi gans an fleghes (mamm drog o hi!) ha re troblys yn hy prys dre veth dhe dhybri sav myns byghan. marnas hy edhomm a dhiskutha hy gras dhe’n fleghes a’ga skoedhyans, martesan ny wrussa hy dybri ogas ha travyth mann.

ytho, pur voen o hi, kepar ha mowes yowynk. hir hy blew wre mos ha bos ynwedh, rag ny ylli hi y dreghi. y restra yn skav a wre hi, ha gasa an gwyns dh’y hwytha plepynag ev dhe vynnes. y’n dre dien war hy lergh, meur lowr hy poblans, nyns esa sav deg den po dewdhek orth y aswonn lemmyn, ha nyns esa sav dew po tre anedha neb wrussa hy neshe rag klappya.

wosa mires skav a’n treth dhe bub to, hi a gotas a’y sav orth amal an mor ow hwytha an gorwel. pan via aswonnys dhedhi pub kok oll esa war an mor, pan o hi kowgans nag esa kok hy gour y’ga mysk, hwarth hy a gortas byteggyns ow mires orth an mor.

a wre gwaytya dhe weles kok hy gour, hag ynno tom, hy gour, hag y arvethesik, jori? na wre, ny wre aga gweles yn wir. nyns o henna an skila dh’y dos pub dydh oll dhe’n treth.

hi wre dos rag koslowes klappya an mordonnow, hwystra an gwynsow skav, skryja ydhyn an mor, rag yn fenowgh y hyllir klywes levow spyrysyon an mor, ha trewythyow, y’ga mysk, lev hy gour tom, kuv ha nerthek dell usadow, y’n pellder, mes ughel ha glan ogas ha kepar dell vywa ev...

ple'ma glenda?

yn tiogel o glenda, mes fatell a wrug hi mos dhiworth an esedhva dhe’n stevell omwolghi heb y’s gweles? nyns esa fordh vydh, dell heveli. ev a brederas yn town berrdermyn hag ena ev a porthas kov a’y vos yn mes an skotchfordh unnweyth rag gorra ena an lytherow, neb esa war an leur a-dherag dhe dharas an chi, gesys gans an lythervas.

meur o y varth! ny hallsa ev bos yn-mes an skotchfordh saw nebes polsyow. yth esa dew lyther. ev re wrussa redya aga trigvaow, hag gweles aga bos reknow. ev re wrussa aga gorra yn aga le y’n gegin, gans an reknow erell war daras an yeynell, synsys gans tennveynow yeynell. ena dehweles dhe’n skotchfordh a wrussa, ow korra an darvos yn-mes y vrys. dell heveli, mos a-ugh re wrussa glenda hag ev y’n gegin!

troblys ova. yn usadow, ny wra y hwoer prattys. res o hy gwitha yn prederus, rag ha hi varyas, gwandra treweythyow a wren, mes ny wre hi assaya dhe omgutha rag y wul. lemmyn, dell heveli, diank dhiworth y with dres entent a wre. rag henna, pur droblys ova. yn tiogel o hi lemmyn, ha nyns o travydh kamm, mes res vydh dhodho hy gwitha gwell.

trevor a besyas glanhe an chi, meur y ras bos hy hwoer a-ugh, rag nyns esa fordh vydh hi dhe alloes diank. hag ev a glanhas an esedhva yn skav, mires yn fenowgh dres daras an esedhva orth an skotchfordh a wre. ytho ny allsa glenda tremena an fordh na heb y’s gweles. heb tremena an fordh na, ny allsa gasa an chi.

hwath o hi ow kana y’n badh hag ev dhe worfenna y ober y’n esedhva. y hyllir mires orth an skotchfordh dhiworth an gegin. ena eth ev ha dalleth omwolghi an loer. ughel o tros an dowr ow leunhe an kelorn. ny attendyas trevor bos worfennys tros a dhowr ow leunhe an badh a-ugh, ha ganso, kana y hwoer. yn skav a oberas ev, ha pes da ova dhe glywes ev dhe besya mos ha bos gwell ow kul ober an chi.

hag ev a glywas henn, y tallethas y fantasi usadow. herwydh y dybyans, pes da ganso o y das; dhiworth y das o an lawa neb ev dhe ri dh’y honan. yn town o y geskows gans y das, dell heveli, hag ev owth oberi ogas ha heb klywes, ken ve ankevys yn tien a dhesempis, ha wosa worfenna y lanhe, y hwrug pareusi dh’y honan pott te, ha skwith wortiwedh, meur o y ras orth y eva.

ev a wrug a’y esedh dhe’n moes kyns ev dhe perthi kov a lenda. ny glywas ev hy lev. mes sur ova nag allsa hi diank dres an skotchfordh heb y’s gweles. re skwith ova dhe sevel a dhesempis, ha lemmyn, yth esa an gevellesow ow tehweles tre a-brys.

‘eus te lowr ragon?’ a wovynnas gras ow mos a-berth y’n gegin, hag hy hwoer ow pesya a-hys y’n skotchfordh war hy lergh. heb gortos rag y worthyp, y talghennas an pott te ha mires orth an te esa hwath ynno. ‘lowr, dhe wir!’ y harmas hi dh’y hwoer, esa seulabrys owth yskynna orth an gradhow.

‘pleth a sara?’ trevor a wovynnas.

‘res yw dhedhi pisa.’

sevel a wrug trevor ha mos dhe’n daras. ‘yma glenda y’n badh, a sara! gwra aspia orti, mar pleg, rag gweles pyth hi dhe wul.’

mes yth esa an vowes vyghan a-ugh seulabrys, owth igeri daras an stevell omwolghi, ha garmas a wrug hi hy gorthyp: ‘nag eus! gwag yw an stevell omwolghi!’

dy sadorn kales

kales o pub dy sadorn, ha’n gevellesow ow kwari gans aga herens, ha’ga mamm war an treth dell usadow. res o dhe drevor gortos a-ji ow kwitha y hwoer varyes. kales lowr o dy sadorn vydh, ha glenda ow pos kosel a-dherag an bellwolok, mes lemmyn, ha hi owth ethenna a-dhesempis yn fenowgh y’n fordh gevrinek na. y lavarsa an gevellesow aga bos lowen dh’y gwitha dres an myttinweyth, may halla ev mos dhe wariva an skol rag mires orth an beldroes gans y gowetha, mes nyns ova lowen dhe asa an viresow byghan na y’n chi aga honan dhe witha glenda. ytho, hogen hag i ow kortos a-ji, gortos a-ji ynwedh a wrug ev.

ny vern ny vos dhodho an termyn rag spena gans y gowetha. nyns esa kowetha vydh dhodho. ha glenda y hwoer, ankoth hy maner ha fol hi, re ankombra bykken y fia dhe dhri y gowetha tre. a-ban koll y das, ha’y vamm ow os ha bos ogas ha mar drog avel lenda, gweth o. ny vynna kowethas vydh. ny vern y hwrussa kellys an dew gowethas y fiens dhodho. yth esa dhodho lemmyn neppyth gwell.

y fia dhodho eghenn a fantasi yn kever y das hag ynno keskowsow ganso. treweythyow, pur wir heveli an keskowsow na. y hweli y enep gans dewlagas y brys mar gler avel y dhorn ev, ha klywes y lev fyrv ha krev orth y gusulya dhe vos kolonnek ha brav kepar ha den. a-barth y das y hwrug studhya, tynn y entent, ow mynnes seweni yn skol.

pur dhe les o dhodho lavar y vamm yn kever y das. yth esa hi orth y glywes! sur o hi y vos yn fyw! ev a dhalleth dhe brederi bos y fantasi gwir, hag ogas hag y grysi.
mes res o dhodho gul ober an chi, ha kales o dhodho. yth esons an gevellesow ow kul nebes tra rag glenda nag ylli ev, hag i a wrug y weres dhe bareusi an diner wosa skol pub dydh, ha golghi an lestri. i glanhens aga chambour, ha gorra aga dillas y’n jynn golghi. mes yth esa hwath lies ober dhe drevor dhe wul!

dy sadorn a-wos keskows gans y vamm y’n gegin, hag ev ow tri an skubell-sugna a-berth y’n esedhva, troblys ova hag ev ow kweles nag esa glenda ena ow mires orth an bellwolok dell usadow. ev re wrussa hy gwelas orth entra an stevell na hag ev ow talleth dhe lanhe an skotchforth. an gevellesow re wrussons hy dri ena kyns mos yn-mes rag metya orth aga howetha.

ny hwrussa ev gasa an skotchfordh vydh dres an termyn a-ban hy gorra ena. sur ova na wrussa ev y asa. ny hyllir denvydh gasa an esedhva heb tremena dres an skotchfordh na – saw dres an fenester!

a-dhesempis ev a boenyas dhe’n fenester, mes klos o. war an esedh isel esa a-dherygdhi yth esa nebes lyvrow-dermyn, ha nyns esons i ankresys vydh. ny hyllir tremena dres an fenester heb aga ankresya. trevor a wrug ladha an bellwolok ha goslowes. yn stevell omwolghi a-ugh, ev a glywas tros a dhowr ow tinewi y’n badh ha ganso lev glenda ow kana yn hy maner ankoth.

y'n gegin

slynkya yn-mes a’ga hadoryow an gevellesow a wrons, mes sygera ow kasa an gegin, ha hedhi orth an daras. trevor re wrussa mos a-berth y’n stevell ow kewsel hwath. “mar kwrylli krysi henna, prag y hwreta mos pub dydh oll dhe’n treth, ha mires orth an mor? ty a wayt y dhehweles tre, na wres?”

“res yw dhis leverel dhyn an gwirioneth,” yn-medh gras. “dha deylu on ni. agan mamm os ta.”

“wel, ny vynnav ri dhis gwaytya falslych...” a dhallethas hi. “martesan venyn pur gokki ov vy, mes y hwonn dhe wir yn fyw yw agas tas. brys ow horf a woer bos ewn lavar gwythyades kres, mes brys ow enev...” hi a hedhas berrdermyn owth anella yn town. ena hi a besyas, “my a’n klywes... treweythyow... hwath... my a’n klywes...”

yth esa an mowesi ow tos arta y’n gegin, ha’ga mamm ow mires orth an voes, heb drehevel hy fenn. yth esa taw, saw tros bellwolok glenda dres an fos. trevor a wovynn, “pandr’a a wra ev leverel?” gwynn o y enep, ha ownek.

“ogh, ny lever travydh, po ny allav klywes y eryow...”

“a wreta y weles?” a wovynnas sara.

hy mamm a viras orth an fos, gwag hy enep, kepar ha enep glenda ha hi dhe ves yn hy bys arall. ena hy a leveris, “my a wel y enep... yn fenowgh... y dewlagas ow mires orthiv. mes na wrav... my ny’n wel... my a’n aswonn gans skiansow erell... ev a wra ow gelwel, heb lev, heb tros vyth mann, ha ny allav sevel orth y elwel. ny allav omlettya krysi y vos ev, yn fyw... res yw dhymm mos dhe’n treth rag goslowes ha mires ragdho... yma edhomm dhodho ahanav.”

“ple ma ev?” a wovynnas gras.

“ny wonn mann... ny hyllir y vos le vydh. ny hyllir y vos war an mor hwath. mes ny grysav y vos war dir. tro-ha’n gorwel my a vires pub eur oll. y hwonn ev dhe vos ena... mes, i a’gan hwilas war bub ynys...”

wosa berrdermyn gras a leveris, “martesan beudhys yw, ha ty ow klywes y darosvann.”

“yn fyw yw dha das, sur ov vy!” a garmas hy mamm, serrys hy lev distowgh, ha’n vowes vyghan a dreylyas dhe’n fos ha dalleth dhe oela. Dres nebes mynysennow yth esa trosyow hy oela ow leunhe an stevell, kepar dell wre an stevell hy honan oela gans galar pur dhown hag i a biwas oll an galar na.

ena an vamm a leveris, “drog yw genev, gras, hwegenn. deus omma.” an vowes eth hag esedha yn kador glenda, ha poesa war hy mamm, kepar ha glenda, bregh hy mamm a-dro dh’y diwskoedh.

an weythores-kemmynieth

ena, hi a dreylas enep brav ha parys troha’y dhiw vyrgh, hag yn-medh hi, ‘pur dha...’ ow minhwerthin yn byghan. ‘neptra yn kever agas dyskadores, ha an skol a wrewgh hwi leverel. dewgh yn rag.’

‘nyns yw myns bras dhe leverel’ yn-medh sara. ‘hedhyw agan dyskadores a’gan gelwis wosa dyskans awos nebden a wre derivas orti bos neppyth kamm dhe agan teylu.’

‘ny leveris hi piw,’ yn-medh gras.

‘hi a’gan govynnas dhe metya orth neb benyn rag klappya gensi,’ yn-medh sara.

‘heb mar, an weythores-kemmynieth o hi.’

‘ogh, hwi a wrussowgh metya orti, an venyn ma?’ yn-medh aga mamm.

‘gwrussons,’ yn-medh gras, ha’y hwoer a besyas, ‘ni a dherivas orti bos puptra da lowr, ha bos ty yn point da, ken vi ty pur dryst wosa bos kellys agan tas. ni a leveris bos glenda yn point da, ha hy ow mos dh’y skol pub dyth, ha bos trevor ow kul yn ta yn y skol ev, ha bos gras ha my orth oberi yn ta yn agan skol.’

‘hi a vynnas dannvon nebden omma, dhe agan chi, rag bos surhys, mes ni a’s wrug hedhi. ni a wrussons hy leverel bos ty serrys mar po denvyth ow tos rag dha wovynn. kales lowr dhis yw dha bywnans heb agan tas, heb soedhogoleth orth dha annia,’ a worfennas gras.

‘ena hy agan gasas mos dhe wari,’ yn-medh sara.

‘nyns esa myns bras a dermyn gesys rag gwari!’ a grodhwolas gras.

‘wel, nyns esa re sad,’ yn-medh aga mamm. ‘glan yw an chi, meur ras dhywgh ha dhe hwi breder.’

‘unn dra a’m annias, a vamm,’ yn-medh sara wosa berrdermyn. ‘an venyn a wre leverel lieskweyth bos agan tas marow. mes yn fyw yw ev, nag yw? ny wrug denvyth orth kavoes y gorf po korf jori, po aga hok. ty a wra krysi ev dhe vos yn fyw, na wredh?’

an vamm a viras orth hy myrgh, hag anella yn town. ena, golok goynt wrug dos dh’y enep, ha hi a omdhigamma. yn lev byghan ha fayntys hi a dhallethas, ‘nyns esa fordh vyth dhe wodhvos mar pons i yn fyw po marow. ny wrug denvydh gweles an kok yn kaletter, ha nyns esa travydh kevys war dreth vydh a-hys an morrep. mes mar nag yns i marow, gyllys glan dhe ves yns i. martesen ny vynn agas das gortos genen lemmyn. martesen ev a wrug kavoes tre arall neb le pell dhiworthyn. martesen ev a wra dehweles tre yn skon, po martesen ny hwren ni nevra y weles arta. ha, heb mar, martesen marow yw...’

‘mes homm yw lever an withyades kres ha hi a wre kewsel genen wosa y kok ny dhrehedhis an nos na.,’ yn-medh trevor, distowgh, a’y sav dhe’n daras. ev re beu ow studhya yn tien yn y chambour, ha mynnas gwedrenn a dhowr. ev re hedhas rag goslowes ow klywes y vamm ow kewsel yn an lev koynt na. ny ylli omlettya goderri. ‘ty ny wra krysi honna.’

‘pyth arall yw dhe grysi?’ hi a’n wovynnas ow treylya yn skaff war’tu ev. ‘henn yw skians kemmyn.’

‘yw,’ ev a gorthybis. ‘mes ty ny’n krysi!’

hi o dyegrys, rudhys hy enep. hi a assayas dhe leverel ‘heb mar, my a’n krysi dhe wir,’ mes ogas ha moga war an verbow. yn despyt dh’y pasa, hi a viras orth trevor yn tien berrdermyn, nebes serrys dell heveli, hag ena hi a dreylyas arta troha’y dhiw virgh. ‘gwra mos ha gul agas ober chi, lemmyn, a hwegennow.’

ahwer an vamm

ny allsons an fleghes gorthyp, meur aga marth. yth esa glenda ow hwerthin agus ow klappya gans aga mamm yn hy maner biw ha skav, kepar dell ny leveri hi gans denvydh arall, styr dh’y eryow treweythyow, mes moy menowgh distyr. yth esa hi ow diyskynna glyb hy blew, yn hy hrys noth, gans hy mamm.

dybri yn lowen lowr, yn despit gwandrans brys aga mamm ha minhwarth ankoth aga hwoer a wrussons i rag bos pub den oll warbarth. dell o usys o hemma. ilow an diwiver, ughel rag plegya dhe lenda, a gudhas taw an teylu, kyn brasyas an vamm an boes. mes ena yth esa es dhe gonvedhes bos hy brys dhe ves hwarth, war an treth gwinsek, ow mires orth an linenn kryghek, sad y movyans ydhyl, mayth a an ebrenn erbynn an mor.

wosa dybri, trevor a sevis rag golghi an lestri, an gevellesow orth y weres ow glanhe an moes. aga mamm a gortos a’y sav, ryb glenda, gwag arta hy dewlagas, ha hi ow omboesa er hy bynn. hi a gorras hy bregh a-dro an vowes varyes yn hegar.

golow an gorthugher yth esa ow tos a-ji dres an fenester, meur y rychedh ha’n howl ow sedhi, a’s benniga warbarth. dewlagas an vowes o gwag ha heb fog, dewlagas an venyn o leun a wolok an mor pell. mes unnys ens i, warbarth yn neb fordh kevrinek esa dres konvedhes. a-drodha yth esa an tri fleghes owth oberi yn skav, beudhys aga thros yn-dann tervans hwyflyn an diwiver.

gasa an gevelles ow sygha an leski h’aga gorra yn armariow a wrug trevor. res o dhodho studhya rag y apposyansow. wosa worfenna aga oberenn, yth ethons i dhe’n moes ha omsedhes a-dal aga mamm. a-ugh tros an diwiver, gras a leveris kyns, owth omboesa tro-ha hy mamm dres an moes.

‘a mamm, res yw dhyn leverel genes.’

‘yn kever agan dyskadores, ha gweythores-kemmynieth an skol.’ ynmedh sara.

‘yth esons i orth agan ankombra gans govynnadow nag yw es dhe worthyp.’ a worfennas gras.

an vamm a hanasas yn poes. byrla diwettha hi a res dh’y myrgh gottha ha sevel. ‘deun yn rag, a lenda,’ yn-medh hi. ‘my a wra skwycha an bellwolok yn fyw ragos. a ras, ladha an radyo, mar pleg.’

an gevellesow a wrussons gortos yn anes hag aga mamm bysi gans aga hwoer. omglywans yth esa dhedha kepar dell harvos droglamm dh’aga theylu byghan trist. unn dhager anattendys a goedhas dhiworth lagas gras, kyn ve hy pell dhe oela, brav hy gnas.

‘my a vynn gul pott a de, kyns,’ yn-medh an vamm ow tehweles. y hwrussons konvedhes an gevellesow y hwre hi owth assaya dhe bellhe an prys euthek. y hwrussons i hy bos ownek. talgamm war hy enep yth esa, ha hwilas hi an lo esa seulabrys yn hy dorn - dell usadow o hemma, yn sur, a-dhia goll aga thas, mes lemmyn y allsons i klywes hy ahwer moy nerth es usys, kepar dell bos hi ogas dhe dhesper.

gortos res o dhe’n gevellesow bys yn re vryjonas an galter, hag yth esa an pott-te war an moes ha’ga mamm a’y esedh a- dheragdho, hanaf, leth ha sugra parys rag y skoellya, tesenn galas ryb an hanaf.

kellys an voves

heb mar, dell wodhya yn ta, nyns esa travydh dhe weles marnas fos chi nessa. yth esa aswa pur vyghan ynter an chi ma ha’n chi nowydh nessa, hag y hwelas warnans. nyns esa spas lowr saw rag logosenn dhe dremena dres.

pan ova yowynka, y hwre trevor gasa dhe goedha traow byghan warnans ena rag klywes tros aga hoedha. termyn hir re bassyas a-dhia ena, mes y hwre perthi kov a neppyth ankoth yn y gever. pub eur oll ev a’n jevo own hag ev ow korra y benn dres an doras ma ha tochya fos an chi arall rag gweles an tra ow koedha. yeyn ha sygh o an ayr ynter an chiow hag ankoth y blas. nyns esa an own ma a goetha y honan – yth esa neppyth arall... troblys ova.

mes nyns esa an termyn dhodho dhe brederi yn kever traow yn par na lemmyn. pleth esa y hwoer? ev a dreylas hag eth dhe-dre dhe’n chambouryow rag pesya hy hwilas. nyns esa hi ena.
mes wor’tiwedh ev a glywas levow an gevellesow hag i ow tos a-ji. ev a elwis a-dhesempis, ‘ay, ple ma glenda? a’s gwelsowgh hwi yw hi yn-mes?’

‘ny wonn. ny kellys arta?’

ev a dhiyskynnas an gradhow. ‘ny allav hy havoes. yth esa hi yn stevell omwolghi...’

‘hi a wra dehweles. pub eur oll y hwra hi.’

‘eus kinyow? nownek ov vy!’

mes troblys o an bagas byghan hag ev ow taleth kinyewel.

wosa berrdermyn, aga mamm a wrug dos a-ji, rudh hy enep wosa hy jydh yn-dann an howl toemm, ha’y blew strolys gans an gwyns. trevor a sevis a-dhesempis rag gorra boes war blat rygdhi, mes hi eth yn-bann kyns, heb leverel marnas ger uskis a dhynnargh ha hi ow passya an gegin, hag an fleghes a’s glywas a-ugh ow mos kyns dh’y chambour hag ena dhe’n stevell omwolghi. ena i a glywas hy lev ow kewsel. taw berr a sywyas hag arta lev aga mamm. dhe biw a wre hi ow kewsel?

trevor eth dhe’n gradhow rag goslowes yn tinn. ev a glywas lev y vamm ow leverel travydh, martesen govynn. ha gorthyp a glywas ev kekeffrys, yn lev kosel y hwoer. glenda! mes... fatell...?

ow trehedha orth penn an gradhow, trevor a viras, meur y varth, orth y vamm ha hi ow synsi igor daras an stevell omwolghi, ha glenda ow tos yn-mes, hy blew ha’y horf hwath glyb lowr yn-dann hy dillas.

‘prag ny wrussysta gortos rag glenda kyns kinyewel?’ a wovynnas y vamm. ‘hi yw dha hwoer.’

daras an stevell omwolghi

koth o an chi ma. rann chi meur y fia, mes distruys o rann arall lemmyn, hag yth esa gwerthjiow arnowydh yn y le. yn-dann skochfordh berr eth dhe’n gradhow hag yth esa kegin hir ha kul dhe du kledh ha talgell orth hy fenn, hag orth penn a skochfordh esedhva pur veur. kyns, y fia an kegin ha talgell unn stevell, hag orth hy fenn daras dhe rann arall an chi. lemmyn, gyllys o an daras ma, ha fos diwedhyn yn y le. a-ugh y fia diw stevell veur ha skochfordh ledan yntredha. meur o chambour a’y vamm ha’y das orth tu kledh, hag yth esa dew chambour arall orth tu deghow. y jambour ev o byghan lowr, ha chambour moyha o dhe’n teyr mowesi. y fia gwrys an stevell omwolghi, mayth esa orth y sav lemmyn, gans gorra fos nowydh a-dreus an skochfordh ha daras ynno. mes orth penn an skochfordh ma, y fia kyns daras kepar ha’n daras yn-dann, dhe rann arall an chi. herwydh neb skila, ny wrussons an dus a wrug an ober gorra fos gwir ena yn y le, ha rag henna, yth esa an daras koth ena hwath.
heb mar, y hwre an daras ma igeri orth fos noedh an chi nessa, ha ny hylli nebden y dremena. ytho, degea ova pub eur oll. meur y marth, trevor eth dhe’n daras ma ha’y igeri moy rag mires yn-mes.

Kellys arta

Nyns esa kales dhe Race ha Sara prena gwara hag i ow tehweles tre dhiworth aga skol. I a wrug kavoes aga breder y’n gegin, orth hy lanhe. I a worras an tacklow y’n amariow ha mos yn mes arta.

Re dhiwedhes Trevor a elwis dhedha, “Ay! Pleth ewgh hwi?” Kyns ev dhe dhrehedhes daras an gegin, ev a glywas tros degea daras an chi. Dar. Ev re wrussa gwaytya i dh’y weres pareusi an kinyow.

Tros an bellwolok yn esedhva a glywas, hag ev eth dhe’n daras rag mires orth Glenda. Gwag o an stevell, ha troblys ova. Ev a dremenas an leur rag ladha an bellwolok. Goslowes a wrug, ha klywes lev hy hwoer ow kana yn stevell omwolghi war an soler. Tros a dowr yth esa ynwedh, hag hi ow lenwel an badh.

Aga mamm a wre pupprys lettya an gevelles mos yn-mes heb derivas pleth ens i, ha pupprys lettya Glenda lenwel an badh heb hy bos ena gensi. Ev a besyas goslowes bys yn klywes hedhi tros an dowr, skant y anella. Ena, ev a wrug dehweles dhe’n gegin ha besyas hy hlanhe.

Nyns o drog an boes a wrug ev pareusi rag an teylu. Pysk ha losow, parys rag gorra war platyow glan, ha daffar lymm rybdha. Glan o an moes, hag yr o an lien moes. Ev a vynnas y hwrussa y vamm drehedhes tre skon rag y dhybri gansa, kynth ev a’n jevo own y hwrussa prena nebtra hag y dewlel war an moes heb mires, dell usadow.

Ev eth dhe dharas an chi rag mires yn-mes. Yth esons y hwerydh orth penn an stret, ow kewsel gans aga howethas. Y hwodhva i dhe dhos skon. Ev eth dhe’n gradhow ha goslowes a-woeles, mes tawesek o. Nyns esa Glenda ow kana moy. Trevor a goslowas rag tros an dowr – pur trosek o hi yn badh yn usadow. Taw. Ev a yskynnas an gradhow ha gelwel hy hanow. Taw. Daras an stevell omwolghi o ogas ha degys, ha nyns esa tros vydh dhiworti.

Ownek ova nyns esa hi ynni. Heb mar, y hyllys hi dhe vos ena y’n badh po rybdho, a’y esedh po a’y sav, tawesek ha diwedhyn, heb movyans vydh, yn hy bys ankoth ha pell. Martesen noeth. Wosa nebes polsyow ev eth dhe’n daras ha heb y vovya, ev a viras dres an aswa.

Gwag o an stevell. Yth esa dowr y’n badh, ha glyb o rannow an leur. Yth esons dyllas Glenda war an kador. Meur y amayans Trevor a hwilas an chi dien, kepar dell hwilas ev kyns, ow kodhvos ny hwrussa ev hy havoes. Gwag o pub stevell. Ev a borthas kov hy dhe dhehweles dhe’n stevell omwolghi wosa hy bos kellys kyns, ha mos ena arta. Gwag o, gwag ha tawesek.

Ny hyllys hi dhe vos yn-mes y’n stret. Noeth o hi. Nevra hi a wre omwiska heb gweres hy mamm po hy hweredh, hag yth esa hy thyllas omma, war gador an stevell omwolghi. Mes ple ma Glenda hi?

Kellys ev eth ha bos yn kowses troblys, ha pan welas arta y hwre gweles nebtra ny welsa kyns – daras arall an stevell omwolghi. Yn skant igerys o...

Jenifer

Yeyn o an gwyns skav esa ow hwitha dres an mor; byw ha leun a hwystrennow ova. Treweythyow trist, ha treweythyow gwariek a heveli y levow, ha treweythyow yth esa amal tynn dhedha. An woelannes a wre oela y’n ebrenn, ha treylya yn kylghyow ledan yn fordh may hwrella enev Jenifer mynnes oela ynwedh. Rannow pilennek a gommol a wre resek der an ebrenn, nammenowgh yth esa gwelys an howl war aga lergh.

Pub dydh oll o kepar ha hemma. Yth esa pols berr (ha berr dhe wir ova, mes dhiworth gwel arall dibenn ova) pan esa hy a’y sav a-wartha an gradh a wre dhiyskynna dhe’n treth. War hy lergh yth esa an dre: gwerthjiow, hy chi, hy fleghes. Hy herens, kekeffrys, ha soedhvaow, hag y’ga mysk soedhva pleth esa hi owth oberi nans o nebes misyow. Y fia da gensi an soedh na – hweg o hy howethyasow ena, ha da lowr an arghans. Martesen y fia an soedh ma hwath orth hy gortos pan wrella hi tremenya dres an termyn trist ma.


War hy lergh hy herens... ha blam. Treweythyow hi a wrussa nammna treylya pan brederas hi yn kever aga huvder pan wrug hi kelli hy gour, ha’y fleghes aga thas. Esedha gensi a wrussens dres an nosow euthek pan wortas an teylu nowydhow a Bolyn, hag ev ow tos nevra. Ena, assaya a wrussons i hy lettya spena hy dydhyow war an treth owth mires orth an mor rag hwilas an kok hag ynni hy h.

Gokki o, yn sur. Marow o Bolin yn sur, ha’y goweth yowynk, Mighal y hanow. Yn tre bell a wre triga y deylu. Jenifer re wrussa metya orta unnweyth. Trist o bos kellys aga maw.
Gokki o, yn sur. Y tylis dhe Jenifer mos tre ha digamma hy bywnans. Edhomm anedhi yth esa dh’y fleghes. Hemm o lavarow hy hentrevogyon, hy howetha, hy herens. Gwra prederi yn kever Glenda. Edhomm ahanas yw dhedhi. An gevellesow. Edhomm ahanas yw dhedha. Trevor...

Ena, pup-prys, yth esa a-dherag dhe dhewlagas hy brysTrevor, kov y enep brav ow tehweles dhedhi, leun a fydhya y dhewlagas yowynk, kolonnekter y worhengeughyon ow kolowi ynna, kerensa ha skoedhyans rygdhi. Ev a wodhya moy es ev a wodhya ev dhe wodhvos.

Nag esa! Nyns esa an edhomm anedhi na dh’y fleghes. Aga edhomm, kepar ha’y edhomm hi, o a hy mos pub dydh oll dhe’n treth ha mires orth an mor, ha hwilas...

A’y sav ena, ha tybyansow y’n par ma ow tremena der hy brys, hi a wre mires orth hy dorn war an kledhrenn, ha’y thybyansow ow mos ha bos tybyansow bys arall, pell ha ankoth, tybyansow benyn arall, benyn nyns esa aswonnys dhedhi marnas mar eghenn a hunros a wre hwarvos dhedhi neb le arall, neb eur arall.

Drefenn, yn despit dhe pub tra oll, an gwir o yth esa galloes nerthek orth hy thenna dhe’n treth, ha nyns esa fordh dhedhi dh’y dhenagha. Ny wodhya hi fatell wodhya hi, mes wodhya hi yn ta nag esa hy gour marow. Klywes a wre yn maner sotel mes sur y vos yn fyw, hag y vos gensi yn spyrys ha’y ow kerdhes war an treth. Edhomm anedhi yth esa dhodho ev, edhomm gweres galloes hy holonn ha’y enev. Nyns o res dhedhi konvedhes hemma. Res o dhedhi bos ena, ow ri dhodho hy galloes oll.

Dhe'n savla-kyttrin

Ternos pan dhifunas an fleghes yth esa aga mamm gyllys seulabrys, mes gesys war an voes y’n gegin yth esa arghans lowr rag prena gwara gans listenn. Res o dhe’n bia re wrussa Trevor orth y bareusi an gorthugher kyns mos ha bos aga hansel. Lowena ha Tamsin a vynnas prena gwara ha da gans Trevor o henna. I a dhug an arghans ha gasa an chiow a-varr rag kerdhes dhe skol.

Trevor a wrug glanhe an gegin wosa an hansel. Pur dha o ganso bos pes da y vamm ev dh’y wul an dydh kyns, ha ny vynna y mos ha bos strolek arta. Martesen ev a gonvedhes wor’tiwedh y vos res dhodho omgemmeres negys oll an teylu. Ny yll y vamm y wul mann lemmyn. Gwir o hi dhe vos tennys dh’y goel trist war an treth gans nerth ny ylli hi settya ortho.

Glenda ny vynna marnas bara amanennys. Gwyskys bia gans an gevellesow, hag yth esa hi a’y esedh y’n esedhva ow mires orth an bellwolock pan eth hy breder dh’y gavoes rag hy doen dh’y savla-kyttrin. Pub myttin y hwre gortos an kyttrin gensi, ha’y gorra warnedho pan dheuth. Yth esa hy skol arbennik yn rann pell an dre.

An myttin na, dell usadow, yth esons studhyoryon y skol ev orth aga passya war aga fordh dhe skol. Dell usadow, ny miras Trevor orta, drefenn ev ny vynnes gweles aga mires orth y hwoer goynt. Nyns esons an fleghes na ow kewsel dhodho nammenowgh, mes an myttin na, flogh aswonnys yn ydhyl dhe Drevor, ow passya gans y vreder yowynka a wrug hedhi berr dermyn ha leverel, “A hi dha hwoer?”

“Yw,” yn-medh Trevor, parys rag y dhefendya.

“Penn-sogh yw,” yn-medh an maw yowynka.

Yth esa Glenda ow mires orth hy diwla, movyans hy dewlagas byw hag war amkan. Nyns esa an kyttrin ow tos hwath, soweth.
“Yw,” ev a worthybis.

“Trist yw henna,” a besyas an maw kottha. “Pur hwegh yw. Pur dheg hy enep.”

Ny watyas Trevor henna. Ev a dreylyas y benn wor’tiwedh rag mires orth an dhew vaw, mes ev re bassyas a-hys an stret, ha nyns esons i ow mires war aga lergh moy.

Movys yn koynt o Trevor. Gwir o, mes ny wrussa ev y gonvedhes yn ta kyns. Melyn hy gols hir (hi a wre oela yn serrys mar kwrella hy mamm assaya treghi hy blew), pur hwegh hy dewlagas glas, teg an furv vedhel hy enep. Hi re wrussa hirhe dres an vlydhen o passyes, ha moen ha jentyl o furv hy horf. Gwyr o y vos trist hy bos penn-sowgh.

Ev a assayas prederi yn kever fatell via bywnans y deylu mar kwrella Glenda konnyk, kemmyn, kepar ha pub den arall y’n teylu. Glenda, ow mos dhe’n keth skol ages ev! Glenda, ha kerens dhedhi! Glenda, ow mos yn-mes hag a-ji hy honan, heb gweres hy vreder po hy mamm. Trist o hy bos pennsowgh. O, dhe wir.

Ha lemmyn yth esa y vamm ow mos ha bos kepar ha Glenda, hy horf y’n bys ma, hy brys owth aswonn saw hwarvedhyansow bys arall...

An kyttrin a dheuth ha’y hwrug Trevor gorra y hwoer ynni ha mos dh’y skol ev yn skaff.

an vamm

Ev a wre gonis hwath dhe deg eur, pan dheuth y vamm dh’y stevell. Ev a dreylyas heb sevel rag mires orti. Yth esa hi a’y sav saw unn kamm a-berth y’n stevell, troblys hy enep, ha hi ow mires yn anes orth an leur. Y’n hy dorn deghow yth esa gwedrenn hag ynni lin gell. Synsi an botell yn hy dorn kledh a wre. Hi a wrug igeri hy diwweus mes ny gewsis.

Y keudhas dhe Drevor kewsel kyns. “Pandr’a vynnydh?”

“My... pandr’a wreta?”

“Nyns eus travyth vysi. Y hallav kewsel, mar mynni.”

“Y fynnav... y fynnav. Mes, martesen skwith osta?”

“Nag ov.”

“Da osta, ow mab!” Hi eth dhe’n gweli hag esedha warnedho, ha gorra hy botell war an leur. Yn unn hwerthin ankombrys hi a dhrehevis hy gwedrenn. “My a vynnas eva las byghan kyns mos dhe goska. Ny allav koska treweythyow. Ny wrugavy nevra travydh yn par na kyns. Gokki ov vy... ny garav an stoff!” Hi a gorras an wedrenn war an voes ryb an gweli, meur hy difres hi.

Ena hi a assayas minwherthin orth Trevor, mes euthek o an sywyans, ha hi a dhallethas oela yn le, ow kudha hy enep yn hy diwla. Hi gols hir a goedhas a-dherag dh’y diwla ha Trevor a viras orti meur y amaya ha’y dewskeuth ow kryghylli.

Ny ylli an maw movya dhiworth y gador. Ny ylli leverel saw ger dov po dew nag esa styr vydh dhedha: “Wel... hou... ay...”

Martesen mynnysenn dien a wrug passya kyns hy oela dhe hedhi, ha hi a dreylas hy dewlagas glyb dh’y mab arta. “Drog ov vy,” yn-medh hi, ow hwerthin yn methek. Yth esa own gensi hy mab dhe vos bysmerek gensi.

Yn hwyr, yn termyn eus passyes yth o Trevor bysmerek gans mowesi rag aga bos owth oela yn es, mes kottha o lemmyn, hag ev re dhyskas meur. Yth esa venynes owth oela trewythyow, mes y hylli konvedhes lemmyn benynes ha dus dhe vos dihaval; nyns esa an eyl gwettha po gwella es y gila. Ha kekeffrys, nyns eus passyon drog, yth yw passyon selvenek dhe gerensa ha dhe vywnans y honan.

Ev a worthybis, “My re oelas treweythyow, a-ban y feu kellys ow thas.”

“Dhe wir, dha thas. My a vynnav kewsel genes yn y gever. Ty a wre gesys gans an oberi dhe wul – drog ov vy. Mes yma skila rag henna...”

Hi a viras orth an fos kepar dell ylli gweles der an menweyth, ha Trevor a sywya hy gwel. Mar ny via fos ena, dhe’n mor a wre an dhew ow hwilas. Martesen, neb le yn aga enevow yth esons y orth y weles.

Distowgh an vamm yn-medh “Y hwonn ny vos dha thas marow.” Hi a dreylas arta war-tu ha’y mab. “A wreta krysi henna?”

“Martesen. Ny wonn.”

“Yth esons an hentrevogyon ow klappya yn y gever,” yn-medh hi. “Pandr’a a gews?”

“Ny wonn. My ny’s goslowes – ny gews i genev nammenowgh.”

“Ha’n fleghes dhe skol?”

Hi a welas enep hy mab tewlhe, hag ev ow mos ha bos ankombrys. “Dell waytydh! I a gews agan tas dhe vos marow ha agan mamm dhe vos varyes rag henna.”

“Ha pandr’a grysydh?”

“Martesen ty a woer gwella... martesen.”

Wosa mynnysenn kosel hi a hanasas yn poes, sevel, eth dh’y mab hag amma dhodho, ha mos yn-medh. Trevor a glywas hy movyans dres an chi, dhe’n gegin, dh’y chambour, ha dhe’n stevell omwolghi. Ev a besyas y ober, orth y worfenna wosa nebes mynnysennow. Wor’tiwedh ev a wrug sevel rag ombareusi rag mos dhe goska.

Ena, war an voes ryb y weli yth esa gwedrenn y vamm, leun hwath, ha war an leur an botell. Ev a wrug drehevel an gwedrenn hag ev a’n beu lommenn byghan rag y tastya. Marthys ova gans an sawer ankoth. A’n garas? Martesen. Y hworras remenant an las y’n botell arta ha’y dhegea. Leun o an botell, dell hevell - leun dhe’n topp.

Trevor

Tewl o yn-mes kyns aga mamm dhe dhehweles tre dhe’n treth. Yth esa gensi pysk hag askloes rag pub den oll. Ankevys o an boes truan a wre y vab pareusi.
‘Ple ma Glenda?’ hi a wovynnas.
Nyns esa termyn rag gorthyp. Klywys veu lev Glenda a-ugh ow tallethes hy hana koynt. ‘Y’n badh?’

Trevor a wrug mos a-ugh ha goslowes orth daras an stevell omwolghi. Yth esa y hwoer ena, dhe wir, meur y varth. Mes fatell ylli hy bos a-ji. Ev re welsa yn pub stevell oll. Ny wrussa hy omgudha kyns. Pleth allsa hi bos? Ev a anellas yn poes, ha dehweles dhe gegin. Yth esa y vamm ow klappya gans an evellesow yn kever aga skol. Martesen re jeryek o hy lev, re digeudh hy maner. Ny welas orta, mes movya hy dewlagas yn tibowens der an stevell pub eur oll.

Trevor a wrug dehweles dh’y le orth an voes ryb y vamm. Hi a’n ri minhwarth byw, hag yn-medh hi: “Meur ras a’th weres ow glanhe an gegin. My a vynna y wul ow honan an gorthugher ma.”
Keudhesik o hi, dell hevel. Martesen drog o gensi, yn wir.
Ev a worthybis “Es o,” ha minhwerthin. Truedh orti a omglywas ev. Ev a dhallethas dybri y bysk hag askloes.

Distowgh, hy vamm a wrug sevel ha mos yn-mes an gegin. Klywys o hi ow yskynna an gradhow dhe’n stevell omwolghi, hag ena hy lev dov ha nerth ow kewsel gans Glenda.

Gorfennys o an kinyow hag gyllys an evellesow yn-mes an gegin pan dhehwelas hi gans an vowes, glan ha hwath nebes glyb, hy eneb byw lowr, dell esa yn fenowgh ha hy mamm gensi ha hi ow kewlsel gensi. Da o gensi bysk hag askloes, hag hi a hwerthinas orth aga gweles war hy flat. Yth esa kevrenn nerth ynter an dhiw, Glenda ha hy mamm, dres eghenn a-ban goll aga thas. Lemmyn, dell venowgh, Trevor a omglywas anattes a’y esedh yn keth stevell gansa. Gwettha o pan gewsis hy mamm dhodho arta, ow govynn orto fatell re bia y dhydh. Nyns o hy govynnadow saw dre gortesi, dell hevel. Ev a worthybis yn kortes y honan ha diank skonna galla. Yth esa an evellesow ow mires orth an bellwolok hag ev ow pasya an esedhva war an fordh dh’y jambour.

Ev a wrug kavoes y sagh ha igeri y lyver istori. Yth esa apposyans ow tos. Kyns veu kellys y das, res porres dho dho re bia seweni gans bri yn y apposyansow. Konnyk o, dell wodhya, hag yth esa gorvynn ganso. Hwath ev a assayas perthi kov prag, kemmeres arta an keth spyrys galloesek a wre orth y rakherdhya ena.

Y bywnans dien a wrug a dhe-ragdho. Yn fenowgh y das re lavarsa dhodho, mar po rych nebden, da yw y vywnans, lowen hag es. Mar po boghosek nebden, drog via y vywnans, truan ha kales. Mar vynna rych nebden, res o oberi.

Ny via y deylu rych ha’y das ow pyskessa, kyn ny via poran boghosek, mes Trevor re arwodhvia pub eur oll an dihevelepter y vywedh ha bywedhow onan y gowedha po dew. Yth esa jynn-amontya dhe’n teylu, dhe wir, koth kyn ve, ha’y savla yn y jambour ev, mes dhe deyluyow erell, yth esa jynn-amontya barlennys dhe pub flogh oll, ha i-pod po dew ynwedh. Trevor ny vynn gortos boghosek y vywnans dien. Rag henna, oberi a wre ha goethes o dh’y sewenyans bryntin.

Mes lemmyn, martesen y fia an teylu boghosek yn hwir, kyn ve y vamm orth y ri pup-prys an keth myns a arghans dell gyns, ha kyn ny wrello nevra leverel dhodho yn kever arghans, ev a woer nag yllons i rych lemmyn. Troblys ova.

Nyns esa saw nebes blydhen alemma kyns y dhe vos den via, gorfennys y skol, ervirys y resegva. Mar po ev sewen yn y apposyansow dhe skol y’n vlydhen a dheu, da via y soedh ha rych via ev. Ma po y merkow isel, res via dhodho bos pyskador kepar hag y das, hag ev ny vynn mann bos pyskador. Martesen yth esons treweythyow nebes pyskadoryon rych, mes David a vynn bos moy rych as henna. Rag kerens y das, ober a wrussa hwath.

Ev a dhallethas redya y lyther istorek, ha skrifa notennow prederus war an jynn-amontya.

Glenda

‘Res yw dhis omwolghi lemmyn, kyns mamm dhe dhos dre. Ena pur lan vydhydh rygdhi.” Res porres o gortos glan, dell brederas, rag gwitha y deylu yn tiogel dhiworth an benynes kuv a vynnens y weres. Res porres o na wodhyens yn kever tebel studh aga mamm. Res o dhodho gweres y hwoer lemmyn, hag y vamm owth omdhoen in fordh mar goynt...

‘Pur dha,’ yn-medh hi.

‘My a wra pareusi dha bhadh. Res yw dhis mos dhe stevell omwolghi, yn skav. Y fydh mamm tre yn skon.’

Ev a’s gasa ha mos dhe bareusi an badh ow koslowes rag klywes hy movyansow ha hi ow sevel yn lent. Ny re wrussa hi drehedhi pan veu parys an badh.

An vowes a wrug mos ganso dhe’n stevell omwolghi hag y hwrug hi y gummyas hy gorra yn stevell. An maw a dreylas a-dhesempis hag eth yn-mes. Res o dh’y hwoer omweres hebdho alemma – ny vynna mires orth hy horf noeth. Yn usadow, y kara hi hy badh, ha nyns esa kaletter dhe wul hy omwolghi yn ta lowr. Treweythyow hi a wre ow kana, hweg hy lev mes ankoth an kanow, gans aga heryow na yllys denvyth aga honvedhes. Martesen nyns esa styryow vydh dhedha.

Ena ev a’s gasas rag gorfenna y oberi y’n gegin.

Yth esa an new gwag wosa berr dermyn, meur y varth, hag ev a’n lenwis arta, ow klanhe spas war an moes hag ev orth y wul. Gwag o an new arta yn skon, ha pes da o an maw. Esya o ages ev dhe grysi. Lenwel an new arta a wrug parys rag an termyn nessa. Lemmyn, ogas glan o unn tu an voes. Ev a settyas an platyow glan warnedhi, parys rag an kinyow.

Ankevys re bia Glenda, hag ena, ev a woslowes rag hy hlywes, ow kana po ow movya y’n dowr. Kosel o an chi dien. Ev a wra mos a-bann an gradhow dhe daras an stevell omwolghi.

‘Glenda! Osta ena!’

Nyns esa gorthyp.

‘GLENDA!’

Taw.

Ev a gweskis an daras, ow karma, ‘GLENDA! GLENDA?

Taw hwath. Igeri an daras berr bellder a wrug, ha mires a-berth y’n stevell. Gwag o hi. Leun o an badh a dhowr ha glan ova hwath. Nyns esa dillas an vowes ena, nag an vowes hy honan. Degea an daras a wrug ev ha mos dh’y chambour. Gwag o. Gwag kekeffrys o an stevell bellwolok. Troblys ova lemmyn, hag ev a dhallethas hwilas der an chi. Byghan o an chi ma. Nyns esa lies le may hyllys omgudha denvydh. Ev a’n jevo own hag ev ow mires orth pub fenester oll, mes degys y fons. A hallsa hi mos yn-mes, hag ev y’n gegin? Martesen. Mes yn usadow, hag hi ow movyans der an chi, hi a wre gul meur a dros. Ha degys o an unn daras a hyllis hy devnytha rag mos yn-mes. Nammenowgh hi a wre degea darasow war hy lergh.

Ev eth y’n mes ha mires a-hys an stret. Ny veu an vowes ena. Ev a boenyas troha’g an mor, bys y’n welas ev an treth heb kelli gwel a’n ji. Nyns esa hi ena. Ny vedhas spena meur a dermyn yn-mes. Martesen hi a wre mos tre seulabrys. Ev a dhehweles tre ha mos a-ji.

Troblys dhe wir ova. Rag kudha y own dhiworth y honan, rag res o y gudha dhiworth an fleghes erell, ev a dhehwelas dhe’n gegin rag pesya hy lanhe. Ogas ha glan o hi kyns igerys veu an daras hag an dhew vowes a wrug mos a-ji. Bara ha amanenn a wrussons i prena, ha bakkon hag avalow. Yth esa lowr arghans gesys rag prena leth ynwedh. Pes da o an maw.

Ha pes da o an mowesi ow mires orth an gegin. ‘Pur dha osta, a Trevor,’ yn-medhons i. ‘Ni a wra golghi and leur ragos, an amariow kekeffrys.’

‘A wrussowgh kavoes Mamm?’

‘Na wrussyn.’

‘Po Glenda?’

‘Glenda?!’

‘Hi a wrug diank dhiworthiv ha my owth oberi y’n gegin.’

‘Diank?’

‘A wrussowgh hwi hy miras y’n stret?’

‘Na wrussyn.’

‘Wel, hi a dhehweles skon, dell waytya. Pub den oll a’s aswonn.’ Hag ev a dhallethas pareusi kinyel byghan rag an teylu.

An Daras

Chapter One

Trevor a igoras daras a-dhelergh an chi ha mos aji. Herwydh usadow yn dydhyow ma, nyns esa denvydh ena. Kosel o. Ev eth a-hys an skochfordh, ponnek y leurlenn, hag yn-bann an gradhow dh'y jambour. Gorra y sagh ogas dh'y dhesk a wrug hag, ow mires yn tivlas orth y weli plosek ha strolyek, mos yn mes a-dhesempis. Serrys ova, mes pandra ylli gul? Unnek bloedh ova, ow talleth y kynsa blydhen dhe skol nessa, ha ny ylli gul pub tra oll y honan. Res o dhodho gul boes rag an teylu; henna an moy bysi. Mos dhe'n gegin a wrug, ow hedhi orth y dharas rag hwithra war an stevell na.

Gwettha o es y jambour. Leun o an new a blatyow plosek ha padellow dorn, yth esa pastellow a boes a-wartha an amari, ha skoellys re bia travydh euthek war dharas onan a'n amariow. An fosow aga honan o plosek. Glusek o an leur hag ev ow kerdhes tro-ha'n voes ha hi ogas ha kellys yn-dann y garg. Myttinweyth, ev re wrussa y gavoes gans platyow boes an gorthugher o passyes warnedhi hwath herwydh usadow ha, rag bos an new ha toppys an amariow leun, aga pokya tro'ha kres an voes a wrug, ha worra an platyow rag aga hansel yn aga le. Pandra a wrussa lemmyn? Re skwith ova dhe glanhe an strol dien. Tybyans a dheuth dh'y brys y hylli ri dhe bub den oll aga boes war blat glan rag doen dh'aga chambouryow, po rag dybri a-dherag dhe'n bellwolok. Res o golghi nebes lestri kyns. Ev eth dhe'n new ha dallethes.

Skant y klywas ev tros entra Glenda, y hwoer kottha. Skant y klywas hy skwycha yn fyw an bellwolok, kyn ughel o hy tros, gans gonnys ha menestrouthi dramasek an stoff euthek a gara hi. Ha'n platyow glan, y hwilas yn yeynell rag kavoes travydh dhe gegi. Ogas ha gwag o, hag ynni saw keus ow koska, leth ow kowla ha nebes losow koth ha gwedhrys, mes yn rewell pys rewys a gavas. Ev a wrussa devnydh oll an kannow re bia yn amari. Trevor a viras orth an klokk, ow hwilas yn y boket rag y digenn. Hag ev ow nivera y arghans, yth entras an gevellesow, seghyer yn aga diwla, hag i a hedhis hag i ow passya an gegin, rag govynn, "Eus beus?"

"Nag eus. My a wra kavoes travydh. Ple'ma mamm?"

"Ny wonn," yn-medh an dhew ow leverel warbarth, dell wrussens in fenowgh. "Pandr'a wreta kavoes?"

"Bara. Keus. Ny wonn. Mar teffa mamm yn skon, my a kavoes arghans dhiworti rag prena travydh... Nyns eus lowr omma..."

"Hemm yw dha arghans honan!" yn-medh Sara. Hirra o es hy hwoer Grace, ha nebes mynys kottha, mes ogas ha kethsam o an dhew.

"My a ankevis govynn rag arghans ha my ow kewsel gans mamm myttinweyth. Ow mos yn mes o hi, ha my ow sevel, ha nyns o an termyn dhymm. Martesen me a wra hy havoes war an treth..." Ny leveris "...herwydh usadow...", mes y hwoerow yowynka a gonvedhas yn ta.

Nans o pymp mis, kellys o aga thas. Pyskador ova. An teylu re bia a'ga sedhi tre, owth y gortos unn gorthugher, ha moy ha moy dhiwedhes yth eth ha bos an nos. Pub kok erell re dehwelas mes ny dheuth aga thas. Aga mamm re wrussa govynn Trevor dhe wortos tre gans y hwoer kottha, rag yth esa travydh kamm yn hy brys, ha ny hyllys hy gasa hy honan, ha hi ha'n gevellesow res eth dhe'n diwotti rag govynn ena mar kwellas denvydh y gok. Hwilas a wrussa an dre dien rag an den ha'y goweth, den yowynk heb teylu, mes ny gavas denvydh sin anedha.

Kyns, kuv via aga hentrevogyon, ow toen beus ha arghans dhedha, ha dos rag gweres aga mamm, mes distowgh, y hwrussa hi mos ha bos serrys, ow karma ny vos gwedhwes, ny vos hy gour marnas kellys, ny vos marow, y vos yn fyw, hag ev dhe dhehweles dhedhi skon. Ytho an dus na a hedhis aga gweres, ha gasa an teylu aga honan. Lemmyn, pub dydh a spena aga mamm ow kerdhes war an treth, ow mires orth an mordonnow rag hwilas kok hy gour.

"Gwettha es Glenda yw hi lemmyn" yn-medh Grace yn trist. "Hi a dryg in bys hy honan kekeffrys. Nyns yw kewsel gensi lemmyn."

"Nownek ov vy," yn-medh Sara. "A garsysta mos dhe'n gwerthjiow ragdha? Yma nebes dinerow dhymm rag gorra gans dha arghans. Eus travydh dhis, a Grace?"

Ha'n gevellesow gyllys, Trevor eth dhe'n stevell pellwolok. Ogas ha tewl ova, rag yth esa an kroglenn a-dherag an fenester, Ny wre an vowes ow mires orth an fylm. Hi a wre a'y sedhi yn kosel war hy hador nessa kador aga thas kellys, gwag hy enep a vyw, hy dewlagas war wel an bys erell esa dhedhi, pell dhiworth hy broder, hy hwerydh ha'y mamm, nes kynth bens i.

Treweythyow, ha hi kellys yn hy bys hi yndella, movya a wrens hy diwweus mar kwrellens i mires orth traow po tus esons ow movya, mes y'n eur na, kosel ens i. Nyns o arwoedh vydh a'y hlywes pan wrug Trevor ladha tros euthek an bellwolok ha troghya an stevell a-dhesempis yn taw. Ena ev a gewsis dhedhi. "Glenda. Glenda! Glenda!" Ow karma a wre kyns hy dhe dreylya hy fenn war-tu ha'n tros. Ena termyn hir a passyas kyns hy dewlagas ethons ha bos byw ha hi a movyas yn hy hadow wortiwedh. Nyns o an maw troblys. Y hwoer o tridhek bloedh; hy re bia yndella pub eur oll, hag ev a wrussa mygli yn y gever. Kosel o hi meur a dermyn, hag es dhe dhyghtya, kyn pur lent eth pub tra oll gensi.

kyns dalleth

Dydh da.
Vyvyan ov vy. My a dhysk Kernewek. Kemmyn yw, ha my a’n dhysk gans K.D.L. gans Kowethas an Yeth Kernewek. My re sewenas yn apposyans kynsa gradh ha lemmyn y hwrav ombareusi rag apposyans tressa gradh. Nyns esa apposyans nessa gradh, saw apposyans byghan war anow.
Ha studhyer ow tyski yeth, res yw y dhevnytha yn fenowgh rag mos ha bos freth. Nyns eus lies chons dhymm dhe gewsel kernewek gans dus erell, ha rag henna, y koedh dhymm skrifa an yeth yn fenowgh yn le.
Nyns eus lies tra a leverel genev. Ha my ow triga yn gwylvos pell dhiworth ow hentrevogyon, gans kiow, gever ha yer avel kowetha, ow heskows yw nebes koynt, marnas ow heskows yn kever yethonieth. Byttegyns, ha my ow kewsel yn kever traow y’n par na, kyns pell yn usadow y hwrav disputya gans puptra a wra krysi pub yethonydh arall owth oberi war an testenn, yn fenowgh yn terroesus.
Rag henna, my a skrif hwedhlow yn le. Gwari vydh, ha’y hyllir diskudha rannow dhe les an yeth ha fordhow nowydh gensi nag yllir diskudhys dre dhisputya a skolheygieth yn kever an yeth hy honan.
Dalleth ytho romans yn kernewek nessa prys a wrav.

Dyw genewgh
vyvyan

good day
i am vyvyan. i am learning cornish. it's kemmyn, and i am learning it with kernewek dre lyther with the cornish language fellowship. i succeeded in the first grade exam and now i am preparing myself for the third grade examination. there isn't a second grade exam, except a small oral exam.
as a student learning a language you have to use it often in order to become fluent. i don't get many opportunities to speak cornish with other people, and therefore i have to write the language often instead. i haven't got a lot of things to say. living in the wilderness far from my neighbours with dogs, goats and chooks for company.my conversation is somewhat strange, except my conversation about linguistics. however, when i talk about things like that, before long usually i'm in disagreement with everything every other linguist working on the subject believes, often disasterously. 

therefore, i will write stories instead. it will be fun, and it will be possible to discover interesting parts of the language and new ways with it not possible to discover through scholarly debate about the language itself.
so i will begin a novel in cornish next time.

goodbye

vyvyan