welcome

greetings and welcome to my blog. i have studied kernewek kemmyn with KDL and passed the third grade exam gans bri (with distinction). this story is being written to keep me in practice, with my vocabulary continually expanding and my familiarity with cornish idiom increasing all the time. i hope it gives pleasure to those who can read it - and spot all my mistakes! - and also to those who can't, but are just glad to know that the old mammyeth (mother-tongue) is still alive, and indeed, stretching her glimmering limbs and blinking her golden dragon eyes as she awakens for the start of the new millennium.

Monday, December 01, 2008

omladh

‘anpossybyl.’ kyns trevor a wrussa goslowes yn town, mes henna o re wokki. ev a dalghennas an daras na ha’n igori ledan rag diskwedha an fos yeyn ha kales yn-mes. ‘ty ny welas dha hwoer dhe vos der an daras ma! gow osta!’ ev a assaya dhe’s dalghenna mes sara a skrijas arta yn ughel, ha gras ow dalghanna bregh an maw ow karma, ‘na wra’s gweskel! na wra a’s gweskel, ty vilus!’
yn pols na klywes veu daras an chi, ha kammow yn skotchforth yn-dann, ha lev aga mamm ow kelwel dhedha. ‘pyth yw kamm gansowgh, ha hwi owth omladh kepar hag avleythysyon yowynka heb kortesi! pyth a hwarvos?’
ow skrija hwath, sara a welas hy chons a dhiank dh’y breder serrys, ha diyskinna an gradhow dh’y mamm yn unn poenya. gras a sywya a-dhesempis, ow krija bos trevor ow assaya dhe weskel sara. yth esa trevor orth penn an gradhow, ankablus despitys war y enep.
‘gweskel dha hwoer vyghan?’ yn-medh aga mamm dhe drevor der tros an gevellesow. ‘pyrag?’
‘ny assayav dh’y gweskel. ny assayav marnas hy dalghenna. gow yw. gow yw an diw.’ hemma a gorra an mowesi yn unn skrija arta.
‘na wra garma yn par na, ow mab,’yn-medh an vamm yn tynn. ‘lemmyn, gas agas son, a vowesi, mar pleg. trevor, gwra diyskinna rag ow weres gans an liv. divlas yw agas fara. serrys ov vy.’ hi a dreylas troha’n gegin. yth esa nebes fardellow gensi, yga mysk hy hystenn liwyow hag y paper ha pynsel. mes kyns hi dhe vos y’n gegin, yth esa an gevellesow owth assaya dhe gewsel warbarth, hag arta a leveris: ‘ogh, gasowgh dhowgh euthek son. gasowgh vy dhe brederi! gwra gortes mar pleg. y fynnav esedha war gador kyns. ena goslowes dhowgh yth allav vy.’ ow treylyans arta hi a viras yn skav orth trevor ha’y gwel a wrug ughelhe troha penn an gradhow, ha hi a leveris yn lev moy guv, ‘hou, a lenda. deus omma. liv byghan yma genev rag oll. ni a wra gul pott a de. trevor, an blatyow, mar pleg, kuv.’
ena orth penn an gradhow, a’y sav attes ha minhwerthin yn lowen, yth esa glenda, glyb hy gols ha mantell-nos hy mamm, mar usadow. re marthys veu an fleghes oll dhe leverel. warbarth y’n gegin, yth esons i ow mires orth lymnans aga mamm, owth y lawa yn fansi veur, rag pur dha ova, ha pur deg. yth esa kammow byghan, mes ass o an mor bywek, movyans an mordonnow, dell heveli, ow klyttra gans pub lyw oll a las hag a arghans, hag an gwel dien gorowrys yn teg gans golow an howl. ‘ogas ha da lowr rag gorra yn gerthji,’ yn-medh hi. y fydh pub lymnans nowydh gwell, dell waytyav. y fydh arghans ow tos dhyn, martesan.’
hag yn mysk an liv hag an lymnans, nyns esa chons dhe leverel travydh dh’aga mamm yn kever omgeles glenda. martesan ankevis berr-dermyn an gevellesow a wrug, mes troblys o trevor. ny vynnas derivas yn y gever orth y vamm, ny wodhya pyrag.

skrija.

berr dermyn yth esa an dew flogh warbarth yn skotchfordh yn-dann ow goslowes dhe’n taw prederus a-ugh. wortiwedh, ha sara ogas hag yskynna rag hwithra hy hwoer, klywys veu tros a gammow war an leur ha gwelys veu an evelles gellys orth penn an gradh. gwynn hy enep hag ownek hy dewlagas.
ny vynna diyskynna, mes a hwystra yn ughel, krenek hy lev, ‘dewgh omma…yn skav!’ ha mires troha’n stevell omwolghi.
yth esa trevor ha gras a-ugh a-dhesempis, ha sywya aga hwoer yowynk dhe’n daras igor dhe’n stevell omwolghi. sara a boyntyas dhe dharas arall orth penn an stevell. igor tamm vyghan o. ny ylli sara kewsel, mar ownek o hi. trevor a’s herdhyas a-denewenn ha mos yn unn poenya a-hys an stevell rag dalghenna amal an daras, ha’n igeri yn ledan. gwelys o fos yeyn, kales ha meynek chi nessa herwydh usadow. gras a skrijas, ha sara, hag hi owth omgudha war hy lergh, a skrijas kekeffrys heb konvedhes prag y skrijas.
tardhas trevor a wrug. serrys, garmas a wrug dhe sara: ‘prag y skrija? ny welav travydh mann.’
‘mes yth esa hy ena,’ a worthybis an flogh, ow talleth dhe oela. ‘my a’s gwelys. hi eth yn-mes der an doras na !’
‘dres an doras ma? ty wokki! playn a welys yw ny hyllir denvydh mos der an doras ma. yma fos a garrek gales ena. ’
an flogh a dalghennas maystri orth hy own, hag assaya dhe gonvedhes. moy guv o hy hwoer, ow leverel, ‘martesan ty a brederas ty dhe welas glenda, mes nyns esa travydh saw hy dillas. ottensi, war amal an badh. martesan movys gans an gwyns veu ha ty a’s gwelas. kepar ha denvydh ow movya hevelsa henna.’
mes travydh henna a wrug marnas dasdhalleth oelans an vowes vyghan. ‘glenda a wrug vy gweles,’ hi a skrijas.
‘a sara, gwra omdhiserri, mar pleg,’ yn-medh trevor. ‘gas dha son!’
‘ty ny wra krysi dhymm, ha gwir yw!’ hi a worthybis yn unn skrija, hy lev owth omughelhe kepar ha tros gwyns tewedh war an mor. ‘ hi eth der an daras na.’
‘mes ny hyllir…’ assayas gras arta. mes yth esa hi ynwedh owth oela hwath, meur hy own honan, ha ny via hy lavar penn-fol gweres hy gevelles mann.
‘pandr’a a wre hi kwiska? yma hy dillas war amal an badh. noedh o hi, dell hevel. a wrug hi gwiska travydh?’ trevor a ogas ha maystras y goler ken ve meur y galetter.
‘yth esa dhedhi gwiskas.’
‘py par gwiskas?’
an vowes a skruthas, hag yn-medh hi, ‘mantell-nos velyn mamm. hi a’s gwisk yn fenowgh.’
‘pleth esa hi hag ty dh’y gweles kyns?’ a wovynnas trevor.
sara a terlenkas, lehys hy skrija ha’y breder kottha owth hy goslowes wortiwedh. yn lent a dhallethas hi, ow terlenkes menowgh, ha skavhe hag hy pesyas. ‘rag pisya dos omma my a wrug, mes yth esa an daras degys hag yth esa trosyow y'n stevell omwolghi. my a wovynnas pyw esa ena, mes nyns esa gorthyp mann dhiworti. rag henna, my a grysi bos glenda ena, rag treweythyow ny worthyp hi denvydh, hag hi yn hi bys arall. ter ow edhomm dhe bisya ha my a wrug igeri an daras. ny vern dhymm po dhe lenda. mes yn badh nyns esa hi. hi a wrug donsya noedh war an strel y’n taw an stevell, ow kana y’n unn hwystra pur gosel. my a wrug mos dhe’n privedh, ha hi ny’m gwelas, dell heveli. a-dhesempis, hi a hedhi hag omwiskas yn mantell-nos velyn mamm yn skav. ena hi a igoras an daras na ha mos yn-mes.’

Wednesday, April 02, 2008

gwithans an stevell omwolghi.

hwithra an chi dien a wrussons an fleghes, ha’n stret yn mes kekeffrys, mes ny allons i kavoes aga hwoer varyes. martesan hi re wrussa mos dhe’n treth dhe kavoes hi mamm. sara a boenyas dhe’n treth ha gweles hy mamm a’y sav yn unnigeth orth amal an mor, heb glenda.

nyns esa hy mamm pell dhiworti, mes ha’y dewlagas orth hy havoes y heveli dhedhi hy dhe vos pur pur bell dhiworti, kepar dell hi dhe vos yn bys erell. berrdermyn yth esa an vowes bhyghan kepar ha dalghennys, hag entra hy mamm ha’y honan yth esa raw ankoth. y’n pols na hi a klywas raw entra hy mamm ha’n gorwel, esa ynwedh raw gans an bys arall na esa mar koynt ha ankoth.

hi an jevo own, mes byttegyns, hokya a wrug kyns ervira gasa hy mamm ena heb hy ankresya. martesan glenda re dehwelas tre. wortiwedh hi a boenyas tre, ha metya orth gras ha trevor yn-mes aga chi. ny re wrussons i kavoes glenda hwath.

troblys ens i, mes gras a leveris, ‘hi re dhehweles tre hy honan pub torn arall. res yw marnas gortos.’

‘gwren kavoes li,’ yn-medh sara.

‘dar!’ yn-medh trevor. ‘ny wrugavy y bareusi. yma padell-dhorn a losow war moes y fynnen kegi, mes re dhiwedhes yw lemmyn. pyth dhe wul? baramanenn? prena pastiow?’

‘nyns eus bara lowr rag baramanenn. gwren prena pastiow,’ yn-medh gras.

‘gwrewgh gortos a-ji. my av dhe’n gwerthji.’ hag ev ow treylya ha kerdhes dhe ves in skav, ev a leveris yn-wedh yn ughel, ‘gwrewgh gwitha an stevell omwolghi! hy havoes ena kyns a wrusson ni wosa…’ mes ev a hedhis ena, ow prederi yth esa dus erell y’n stret orth y glywes. poenya a wrug dhe’n popti.

mos a-ji y hwrussons an gevellesow. yeyn re wrussa mos ha bos an ti, ha res o gul pot arall. ‘ke a-ugh ha gwitha an stevell omwolghi,’ yn-medh sara. ‘my gwrav an ti.’

gras yskynna an gradh ha sedhes war an leur rag gortos. y hwrussons eva an dhiw vires aga thi warbarth, a-dal daras degys an stevell omwolghi. mar kwrella glenda dehweles, hag assaya dhe mos dhe’n stevell omwolghi, res o dhedhi tremena an skotchfordh na, ha passya an gevellesow. ena y fien wodhvos an fordh hi dhe tremena rag diank ha dehweles. ny troblys ens i: sur ens i y dehwelsa aga hwoer varyas keper dell dehwelas hi pub torn kyns. i gwarions kartennow rag spena an termyn yn lowen lowr.

wortiwedh, klywys veu tros trevor esa ow dehweles tre gans an pastiow. sara a boenyas yn-dann rag metya orto, mes gras hokyas war benn an gradh hag ervira dhe vires yn skav unnweyth arall war an stevell omwolghi.

yth esa trevor seulabrys y’n gegin ha sara ow trehedhi ena. ‘ni a wrug potti arall,’ yn-medh hi.

‘splann! pur skwith ov vy!’ yn-medh trevor. yth esa tesenn dhyenn vyghan rag pub den oll rag dybri gans y basti. ev a’s gorra war an voes, heb platyow, ha govynnas, ‘ple ma gras?’

‘hi a dheu. a dheudh jy, a ras?’ mes nyns esa worthyp. ‘ras? deus yn rag!’ mes yth esa taw a-ugh.

Monday, March 24, 2008

lymna an mor

ken vo yeyn lowr an gewer, yth esa hwath niver a havysi war an treth pan wre aga mamm, rowena hy hanow, a’y sav orth amal an mor ow mires orth an gorwel. gensi, yn-dann hy bregh, yth esa kystenn a dhaffar rag lymna, neb hi re brenas myttinweyth rag diserri desedhans a wre gwethhe a-gynso.

y fien dybyans gokki orth hy hyga a wre nebden ow mires orti ha hi ow kerdhes dhe’n treth, nebden a ylli derivas orth an soedhogoleth seweni yn kever hy fara koynt a-ban goll hy gour.

martesan nyns o an dybyans na mar gokki. yth esa nebes mammow yn hy stret a wre ow mires skav war euryow orth fleghes pub teylu oll y’n stret – a-barth dyw, y fia hi hy honan y’ga mysk nans o berr dermyn – a wre lemmyn ow mires treweythyow orth hy teylu hy, dell grysi.

bysi o dhedhi gul neppyth rag heveli dhe welhe ha’y hynvann naturel owth omdhiserri. ervira re wrussa dhe lymna.

pub myttin ha hi ow mos dhe’n treth hi a wre kerdhes a-dherag lies gwerthji rag havysi, y’ga mysk re neb a wrens ow kwertha lymnow a’n morrep, po a’n dre hy honan, lymnys gans lymnoryon teythyek.

y karen hi prest art a-ban hi dhe vos mowes, ha wodhvos hi honan dhe vos roasek. yn fenowgh yn termyn moy lowen eus passyes, hi re prederas hi dhe vynnes mos ha bos lymner ha’n fleghes tevys. yth esa pygans rych rag lymner sley y’n dre na. ytho, war hy forth dhe’n treth, hi re entras gwerthji lyvrow ha prena an daffar.

ankevys ova y’n pols ma, hag rowena ow hwythra an mor. gell o hy enep gans an howl, hag yn despit dh’y preder down, glan y weles yn hy dewlagas, yowynk a heveli hi.

yn fenowgh ny wre hi perthi kov dybri, marnas y’n gorthuger, pan wre hi re skwith ha re bysi gans an fleghes (mamm drog o hi!) ha re troblys yn hy prys dre veth dhe dhybri sav myns byghan. marnas hy edhomm a dhiskutha hy gras dhe’n fleghes a’ga skoedhyans, martesan ny wrussa hy dybri ogas ha travyth mann.

ytho, pur voen o hi, kepar ha mowes yowynk. hir hy blew wre mos ha bos ynwedh, rag ny ylli hi y dreghi. y restra yn skav a wre hi, ha gasa an gwyns dh’y hwytha plepynag ev dhe vynnes. y’n dre dien war hy lergh, meur lowr hy poblans, nyns esa sav deg den po dewdhek orth y aswonn lemmyn, ha nyns esa sav dew po tre anedha neb wrussa hy neshe rag klappya.

wosa mires skav a’n treth dhe bub to, hi a gotas a’y sav orth amal an mor ow hwytha an gorwel. pan via aswonnys dhedhi pub kok oll esa war an mor, pan o hi kowgans nag esa kok hy gour y’ga mysk, hwarth hy a gortas byteggyns ow mires orth an mor.

a wre gwaytya dhe weles kok hy gour, hag ynno tom, hy gour, hag y arvethesik, jori? na wre, ny wre aga gweles yn wir. nyns o henna an skila dh’y dos pub dydh oll dhe’n treth.

hi wre dos rag koslowes klappya an mordonnow, hwystra an gwynsow skav, skryja ydhyn an mor, rag yn fenowgh y hyllir klywes levow spyrysyon an mor, ha trewythyow, y’ga mysk, lev hy gour tom, kuv ha nerthek dell usadow, y’n pellder, mes ughel ha glan ogas ha kepar dell vywa ev...